دیابت اختلال متابولیک پیچیده و چالش برانگیزی است که نیازمند کنترل و مدیریت مداوم توسط فرد مبتلا به آن است.1 از این رو لازم است که فرد دیابتی، دانش و مهارتهای اساسی برای اخذ تصمیمگیریهای صحیح و متعدد در طی روز را بدست آورد تا بتواند چالشهای پیش رو را به خوبی مدیریت کند. همه اینها نیازمند حمایت و پشتیبانی است و به همین دلیل در دنیای دیابت، آموزش نقش بسیار مهمی در کنترل قند خون و پیشگیری از ابتلا به عوارض دیابت دارد.
دیابت چیست؟۲
دیابت، یک بیماری است که در نتیجه بالا رفتن زیاد از حد گلوکز خون – که همان قند خون است- اتفاق میافتد.
گلوکز، اصلی ترین منبع انرژی بدن انسان به شمار می رود . علاوه بر این که بدن شما میتواند گلوکز تولید کند، گلوکز از طریق غذایی که مصرف میکنید نیز تامین میشود.
برای ورود گلوکز به درون سلول های بدن، به هورمونی به نام "انسولین" که توسط لوزالمعده تولید می شود، نیاز است.
اگر فردی به دیابت مبتلا باشد، بدن او به میزان کافی یا به طور کلی هیچ انسولینی تولید نمیکند، یا انسولین را به درستی مصرف نمیکند. در این صورت، گلوکز در داخل جریان خون باقی می ماند و برای تامین انرژی، به داخل سلولهای بدن وارد نمیشود.
نحوه استفاده بدن از گلوکز۳
به طور کلی، مراحل استفاده بدن از گلوکز به شرح زیر است:
- پس از مصرف مواد غذایی، روند استفاده از گلوکز و سایر کربوهیدراتهای موجود در آنها به سرعت آغاز میشود.
- با کمک آنزیمهای لوزالمعده، بدن از گلوکز موجود در غذا استفاده می کند.
- هنگامی که سطوح گلوکز خون از حد معینی فراتر رود، لوزالمعده هورمونی به نام انسولین تولید میکند. این هورمون با وارد کردن گلوکز به داخل سلولهای بدن، باعث مدیریت افزایش قند خون میشود.
- در نهایت؛ عضله، چربی و سایر سلولهای بدن از گلوکز برای تامین انرژی یا ذخیره آن به شکل چربی برای مصرف در آینده، استفاده میکنند.
عملکرد لوزالمعده در بدن چیست؟۴
لوزالمعده که در پشت معده قرار دارد، بافتی اسفنجی بوده و طول آن، ۱۵ تا ۲۵ سانتیمتر است.
این عضو حیاتی در بدن، وظایف متعددی دارد که از مهم ترین آنها می توان به تولید هورمونهای انسولین و گلوکاگون اشاره کرد. هدف از تولید هورمونهای انسولین و گلوکاگون، تنظیم سطوح قند خون یا گلوکز در بدن است.
انواع دیابت چیست؟۵
دیابت به طور معمول به چند دسته بالینی طبقه بندی می شود:
- دیابت نوع ۱ (در اثر تخریب سلولهای بتای لوزالمعده به دلیل یک بیماری خود ایمنی اتفاق میافتد و معمولا به فقدان کامل انسولین منتهی می شود.)
- دیابت نوع ۲ (در اثر تخریب پیش رونده سلولهای بتای لوزالمعده به دلیل یک بیماری غیر خود ایمنی اتفاق میافتد که به نقص در ترشح کافی انسولین منتهی می شود)
- دیابت قندی دوران بارداری (دیابتی که در سه ماهه دوم یا سوم بارداری تشخیص داده می شود و قبل از بارداری به طور واضح دیابت آشکار نبوده است یا سایر انواع دیابت که در طول بارداری رخ می دهد، مانند دیابت نوع ۱).
عوامل خطر ساز در ابتلا به دیابت نوع دو۶
- افراد چاق یا مبتلا به اضافه وزن
- افراد با سن ۳۵ سال یا بیشتر
- افراد با سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت
- افراد با فعالیت بدنی ناکافی
- افراد مبتلا به پیش دیابت
- افراد با سابقه دیابت بارداری یا سابقه زایمان نوزاد با وزن بیش از ۴ کیلوگرم
- برخی از نژادها
پیش دیابت چیست؟ چه علایمی دارد؟۷
پیش دیابت در یک فرد زمانی ایجاد میشود که سطوح قند خون او بالاتر از حد نرمال باشد، ولی هنوز به اندازهای بالا نباشد که در دسته مبتلایان به دیابت نوع دو قرار گیرد. اگر کودکان و بزرگسالان مبتلا به پیشدیابت، اقدام به اصلاح سبک زندگی خود نکنند، احتمال زیادی دارد که در آینده به دیابت نوع دو مبتلا شوند. خوردن غذاهای سالم، گنجاندن تحرک بدنی در برنامه روزانه و در نهایت، حفظ وزن بدن در محدوده نرمال، سطوح قند خون را به محدوده طبیعی باز گردانده و از ابتلا به دیابت نوع دو پیشگیری میکند.
پیش دیابت معمولاً هیچ علامت یا نشانهای ندارد. یکی از نشانه های احتمالی پیش دیابت، تیره شدن پوست در قسمت های خاصی از بدن است. ناحیه درگیر ممکن است گردن، زیر بغل و کشاله ران باشد.
در ابتلا به دیابت باید چه علائمی را جدی گرفت؟۸
مهمترین علائم ابتلا به دیابت عبارتند از:
- دفع زیاد ادرار (اغلب در شبانگاه)
- احساس شدید تشنگی
- کاهش وزن بدون دلیل مشخص
- احساس شدید گرسنگی
- خشکی شدید پوست
- دیر بهبود یافتن زخمها
- احساس شدید خستگی
- تاری دید
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست ها و پاها
- ابتلای بیش از معمول به عفونتها
چگونه با انجام آزمایشهای مرتبط، وضعیت سلامتی خود را ارزیابی کنیم؟۹
قندخون ناشتا: مساوی یا کمتر از ۹۹ میلیگرم بر دسیلیتر
تست دو ساعته تحمل گلوکز خوراکی: مساوی یا کمتر از ۱۴۰ میلیگرم بر دسیلیتر
هموگلوبین ای وان سی( HbA1c): کمتر از ۵.۷ درصد
قندخون ناشتا: ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلیگرم بر دسیلیتر
تست دو ساعته تحمل گلوکز خوراکی: ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلیگرم بر دسیلیتر
هموگلوبین ای وان سی( HbA1c): بین ۵.۷ درصد تا ۶.۴ درصد
قندخون ناشتا: مساوی یا بیشتر از ۱۲۶ میلیگرم بر دسیلیتر
تست دو ساعته تحمل گلوکز خوراکی: مساوی یا بیشتر از ۲۰۰ میلیگرم بر دسیلیتر
هموگلوبین ای وان سی( HbA1c): مساوی یا بیشتر از ۶.۵ درصد
اهداف کنترل دیابت کداماند؟۱۰
اگر چه اهداف کنترل قند خون در افراد گوناگون، متفاوت است، اما به طور کلی در افراد مبتلا به دیابت باید اعداد زیر را به عنوان هدف کنترل دیابت در نظر گرفت:
قند خون ناشتا: ۸۰ تا ۱۳۰ میلیگرم بر دسیلیتر
قند خون بعد از غذا: کمتر از ۱۸۰ میلیگرم بر دسیلیتر
هموگلوبین ای وان سی( HbA1c): کمتر از ۷ درصد
جمع بندی
در این مطلب، به منظور آگاهی شما خواننده گرامی، به تشریح بیماری دیابت، انواع، علائم و نشانه ها و همچنین اهداف کنترل قند خون پرداختهایم؛ زیرا با ارتقای آگاهی در مورد دیابت و علائم آن، می توان به موقع اقدام به پیشگیری کرد. در صورت ابتلا به این بیماری نیز، میتوان مدیریت به مراتب بهتری داشت.
مرکز آموزش نوو نوردیسک پارس
کارشناسان ما آماده راهنمایی شما جهت تهیه داروهای نوو نوردیسک از داروخانهها هستند.
با ما از طریق شمارههای زیر در ارتباط باشید.
درباره دیابت خود بیشتر بدانید
ADA-_diabete_standards_of_care_in_diabetes_diab_care.pdf,2023
https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/what-is-diabetes
https://columbiasurgery.org/pancreas/pancreas-and-its-functions
https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/risk-factors-type-2-diabetes
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/prediabetes/symptoms-causes/syc-20355278