دیابت بارداری چیست؟۱

دیابت بارداری زمانی اتفاق می‌افتد که فرد غیر دیابتی در طول بارداری خود دچار افزایش قند خون می‌شود، که می‌تواند به دلیل تغییرات هورمونی که در این دوران در بدن اتفاق می‌افتد، رخ دهد.
دیابت بارداری ممکن است در هر مرحله‌ای از بارداری رخ دهد، اما در سه ماهه دوم یا سوم بارداری (شش تا نه ماهگی) شایع‌تر است.

در صورت ابتلا به دیابت بارداری این احتمال وجود دارد که عوارضی برای مادر یا نوزاد رخ دهد. بنابراین مهم است که این اختلال در زمان مناسب تشخیص داده شود تا بتوان آن را به درستی مدیریت کرد.

به همین دلیل، پزشک در طول دوران بارداری، بین هفته ۲۴ تا ۲۸ یا در برخی موارد زودتر آن را بررسی می‌کند.

فهرست مطالب

زندگی با دیابت بارداری

بلاگ| پیشگیری و غربالگری دیابت بارداری

پیشگیری و غربالگری دیابت بارداری

اثرات بالقوه دیابت بارداری | بلاگ

عوارض احتمالی در دیابت بارداری

علائم و علل دیابت بارداری۱

بسیاری از زنان علائم دیابت بارداری را احساس نمی‌کنند، اغلب تشخیص آن‌ها دشوار است زیرا به راحتی می‌توان آن‌ها را با علائم طبیعی بارداری اشتباه گرفت:

  • پرنوشی
  • پر ادراری
  • خشکی دهان
  • احساس خستگی

دیابت بارداری به دلیل تغییرات هورمونی در دوران بارداری ایجاد می‌شود. با پیشرفت بارداری، جفت، هورمون‌هایی تولید می‌کند که می‌توانند منجر به افزایش مقاومت سلول ها به انسولین شوند و در نتیجه موجب عدم کارایی کافی هورمون انسولین (که سطح قند خون شما را کنترل می‌کند) در بدن می‌گردد.

تشخیص دیابت بارداری۲

از آنجایی که تشخیص دیابت بارداری از روی علائم آن می‌تواند دشوار باشد، پزشک فرد باردار را با بررسی سطح قند خون با استفاده از آزمایشی به نام آزمایش تحمل قند خوراکی (OGTT) غربالگری می‌کند. این آزمایش اغلب بین هفته‌های ۲۴ و ۲۸ بارداری اتفاق می‌افتد، اگر خانم باردار در شرایط "پرخطر" قرار داشته باشد، تشخیص زودتر انجام می‌شود. این آزمایش معمولاً شامل این است که پزشک سطح قند خون خانم باردار را در حالت ناشتا و پس از دادن یک نوشیدنی شیرین از طریق آزمایش خون بررسی می‌کند.

شیوع دیابت3و6

این میزان در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا 10/2 درصد است.

عوامل خطر برای دیابت بارداری شامل سن بالا، اضافه وزن و چاقی، سابقه دیابت بارداری، افزایش وزن بیش از حد در طول بارداری، سابقه خانوادگی دیابت، سندرم تخمدان پلی کیستیک، استعمال سیگار و سابقه سقط جنین یا زایمان نوزاد با ناهنجاری مادرزادی می‌باشد. دیابت بارداری در بعضی گروه‌های نژادی شایع‌تر است.

عوامل خطر دیابت بارداری۴

در حالی که هر فرد در دوران بارداری ممکن است به دیابت بارداری مبتلا شود، عوامل زیر فرد را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهد:

  • پایین بودن HDL یا چربی خوب خون
  • افزایش وزن بدن (شاخص توده بدنی بالاتر از 25 کیلوگرم بر متر مربع)
  • سابقه دیابت بارداری قبلی یا زایمان فرزند با وزن بالا یا عوارض متابولیکی مانند فشار خون
  • سابقه خانوادگی دیابت (بستگان درجه یک)
  • تری گلیسرید بالاتر از ۲۵۰ میلی گرم بر دسی لیتر
  • فعالیت بدنی کم
  • هموگلوبین ای وان سی HbA1c بالاتر از ۵/۷ درصد
  • سندرم تخمدان پلی کیستیک
  • نتیجه اختلال در تحمل گلوکز خوراکی یا OGTT مختل
  • هرگونه نشانه ای از مقاومت به انسولین (مانند آکانتوزیس نیگریکانس- نوعی عارضه پوستی)
  • سابقه مشکلات یا بیماری‌های قلبی

عوارض دیابت بارداری۶و۵

دیابت بارداری می‌تواند منجر به رشد بیش از حد نوزاد شود و زایمان را ممکن است دردناک‌تر یا دشوارتر کند و همچنین می‌تواند موجب دیسترس تنفسی نوزاد شود یا هایپوگلایسمی نوزادی ایجاد کند، که به شرایطی اشاره دارد که نوزاد بعد از تولد قند خون پایینی دارد.

علاوه بر موارد ذکر شده، سطح قند خون بالا به شکل مداوم، می‌تواند منجر به موارد زیر نیز بشود:

  • القای زایمان
  • زایمان سزارین
  • افزایش ریسک چاقی یا اضافه وزن در نوزاد و احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲. با بالا رفتن سن کودک، مدیریت وزن، رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی می‌تواند این ریسک را کاهش دهد.
  • زردی پوست و زردی چشم های نوزاد (یرقان) بعد از تولد
  • همچنین، خطر کمی وجود دارد که نوزاد شما در حوالی زمان تولد فوت کند. اما به یاد داشته باشید که همکاری با تیم درمانی خود برای کنترل سطح قند خون در محدوده هدف، شانس این مشکلات را کاهش و شانس بارداری و تولد نوزاد سالم را افزایش می‌دهد.

دیابت بارداری چگونه مدیریت می‌شود؟۲

در حالی که برخی از زنان می‌توانند با پیروی از یک رژیم غذایی متعادل، همراه با داشتن فعالیت بدنی وضعیت خود را مدیریت کنند، برخی دیگر ممکن است برای کمک به کنترل سطح قند خون خود به دارو نیاز داشته باشند. مهم است که در این مورد با پزشک خود صحبت کنند، زیرا آن‌ها می‌توانند بر اساس نیازهای فردی راهنمایی ارائه دهند و در طول بارداری از ایشان حمایت کنند.

نظارت بر سطح قند خون

در دیابت بارداری اندازه گیری سطح قند خون روزانه بسیار مهم است. در دوران دیابت بارداری تیم مراقبت‌های بهداشتی توصیه‌های لازم را در رابطه با زمان دفعات اندازه‌گیری و سطح مناسب قند خون به افراد مبتلا به دیابت بارداری ارائه می‌نمایند.

سایر اقدامات تشخیصی

علاوه بر سونوگرافی معمولی، ممکن است در طول بارداری به شما سایر اقدامات تشخیصی دیگری نیز برای بررسی چگونگی رشد جنین پیشنهاد شود.

کنترل وزن و داشتن فعالیت بدنی

150 دقیقه ورزش متوسط در هفته توصیه می شود، که می‌تواند تنها نیم ساعت پیاده‌روی ساده روزانه باشد.

ایجاد تغییرات در رژیم غذایی می‌تواند به کنترل سطح قند خون در دوران دیابت بارداری کمک کند.

سایر توصیه‌ها در دیابت بارداری:

  • برنامه غذایی منظم( معمولا سه وعده در روز) و پرهیز از حذف وعده‌های غذایی
  • استفاده از کربوهیدرات‌های نشاسته‌ای و پیچیده و غذاهایی که قند را به آرامی‌آزاد می‌کنند، مانند سیب زمینی، نان جو در رژیم غذایی
  • مصرف میوه و سبزیجات فراوان
  • مصرف منابع پروتئینی بدون چربی یا با چربی مفید(مثل روغن ماهی با امگا 3 )

بخوانیم :

تغییرات سبک زندگی برای دیابت نوع یک

تغییرات سبک زندگی برای دیابت نوع دو

آیا در دوران بارداری، باید دارو مصرف کرد؟۲

برای برخی از زنان، تغییر رژیم غذایی و فعالیت بدنی برای رسیدن به سطح قند خون مورد نظر کافی است. اما برای برخی دیگر، درمان دیابت بارداری ممکن است شامل تجویز دارو برای کمک به کنترل سطح قند خون باشد. ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی ممکن است تزریق انسولین را بر اساس نیاز دارویی تجویز کند.

بیشتر بدانیم:

درمان‌های دارویی

متفورمین

این قرص به کاهش میزان قند تولید شده توسط کبد کمک می‌کند و باعث می‌شود انسولین به درستی کار کند که همراه یا بعد از غذا مصرف می‌شود.

انسولین

انسولین هورمونی است که به قند اجازه می‌دهد وارد سلول‌ها شود تا سلول ها از آن برای تولید انرژی خود استفاده کنند.

انسولین با استفاده از یک سوزن کوچک در زیر پوست – معمولاً در ران‌ها، بازوها و شکم تزریق می‌شود.

انسولین به صورت تزریقی با استفاده از یک سوزن کوچک در زیر پوست – معمولاً در ران‌ها، بازوها و شکم- تزریق می‌شود. تیم مراقبتی به شما یاد می‌دهد که چگونه دیابت بارداری خود را به خوبی مدیریت کنید.

زایمان و پس از زایمان ۲

در دیابت بارداری، زمان ایده آل برای زایمان حدود هفته‌های ۳۸ تا ۴۰ است. اگر قند خون در حد طبیعی باشد و هیچ نگرانی در مورد سلامت مادر یا نوزاد وجود ندارد، ممکن است بتوان تا شروع زایمان طبیعی صبر کرد.

در حین زایمان، قند خون پایش و کنترل می‌شود و در صورت نیاز، انسولین بصورت انفوزیون (سرمی) تزریق می‌شود. به دلیل این نظارت‌های ویژه، توصیه می‌شود که افراد مبتلا به دیابت بارداری در بیمارستانی زایمان کنند که متخصصان مراقبت‌های بهداشتی آموزش دیده در آنجا حضور داشته باشند.
سطح قند خون نوزاد بلافاصله پس از تولد آزمایش می‌شود. اگر سطح قند خون پایین باشد، ممکن است نیاز باشد که نوزاد به طور موقت از طریق لوله یا قطره تغذیه شود.

هر دارویی که در دیابت بارداری برای کنترل قند خون مصرف می‌گردید، معمولاً پس از زایمان قطع می‌شود. توصیه می‌شود که قند خون خود را تا ۱ یا ۲ روز پس از زایمان بررسی کنند.

اگر مادر و نوزاد هر دو خوب باشند، به طور معمول پس از ۲۴ ساعت می‌توانند به خانه بروند.

با مدیریت سریع و مناسب دیابت بارداری، نگرانی برای بارداری و زایمان سالم وجود ندارد.

منابع

  1. https://www.diabeteswhatsnext.com/global/en/about-diabetes/gestational-diabetes.html
  2. https://www.diabeteswhatsnext.com/global/en/treatments/gestational-diabetes-treatment.html
  3. International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas, 11th Edition. International Diabetes Federation, 2025
  4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK545196/
  5. https://www.diabetes.org.uk/about-diabetes/gestational-diabetes/complications
  6. https://diabetesatlas.org/data-by-indicator/hyperglycaemia-in-pregnancy-hip-20-49-y/prevalence-of-gestational-diabetes-mellitus-gdm/