عوارض و بیماریهای مرتبط با چاقی
مقدمه۱
چاقی یک بیماری مزمن، عودکننده، غیر واگیر و چندسیستمی است که با تجمع غیرطبیعی و/یا بیش از حد چربی در بدن مشخص میشود و سلامت فرد را به خطر میاندازد.این بیماری کیفیت زندگی را کاهش داده و امید به زندگی را عمدتا بدلیل عوارض متعدد کوتاهتر میکند.
از جمله مهمترین عوارض چاقی میتوان به دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، بیماریهای کبد چرب، مشکلات قلبیوعروقی، آپنه خواب( وقفه تنفسی در حین خواب)، آرتروز، اختلالات روانی و برخی سرطانها اشاره کرد.
دلایل ایجاد چاقی۲
اگر مقدار زیادی انرژی مصرف کنید ( بهویژه از طریق غذاهای پرچرب و پرقند) و این انرژی را از طریق فعالیت بدنی مصرف نکنید، بخش زیادی از انرژی اضافی بهصورت چربی در بدن ذخیره خواهد شد.
مصرف کالری زیاد
ارزش انرژی غذا با واحدی به نام کالری اندازهگیری میشود. بهطور کلی یک مرد با فعالیت بدنی متوسط برای حفظ وزن سالم به حدود ۲۵۰۰ کالری در روز و یک زن با فعالیت بدنی متوسط به حدود ۲۰۰۰ کالری در روز نیاز دارد.مصرف کالری بیش از این مقدار، در بدن به شکل چربی ذخیره خواهد شد.
نوع رژیم غذایی
نوع مواد غذایی مصرفی و البته سبک زندگی تأثیر زیادی در ایجاد اضافهوزن و چاقی در بدن دارند.
برخی از سبکهای ناسالم عبارتند از:
- مصرف مقدار زیادی از غذای فراوری شده یا فستفود
- مصرف مقدار زیادی نوشیدنیهای دارای قند
- پرخوری
فعالیت بدنی
کمتحرکی یکی از دلایل مهم چاقی است. بسیاری از افراد بیشتر روز را پشت میز مینشینند و برای رفتوآمد از خودرو استفاده میکنند. تفریحاتشان هم اغلب تماشای تلویزیون یا اینترنت است و نه ورزش! اگر به اندازه کافی فعال نباشید، انرژی حاصل از غذایی که میخورید مصرف نمیشود و انرژی اضافی دریافتی توسط بدن بهصورت چربی ذخیره میگردد.. توصیه می شود که بزرگسالان هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط، مانند دوچرخهسواری یا پیادهروی سریع، انجام دهند.
ژنتیک
ژنتیک میتواند در چاقی نقش داشته باشد. بعضی ژنها بر چگونگی تبدیل غذا به انرژی یا ذخیره چربی اثر میگذارند و ژن ها گاهی حتی بر انتخابهای سبک زندگی تأثیر دارند.اما در بسیاری از موارد، چاقی بیشتر به عوامل محیطی مربوط میشود، مانند: عدم دسترسی آسان به غذای سالم یا عادات غذایی ناسالم که در دوران کودکی آموخته شده است.
عوارض و بیماریهای مرتبط با اضافهوزن و چاقی۳
اضافهوزن و چاقی ممکن است خطر ابتلا به بسیاری از مشکلات سلامتی را افزایش دهند، بهویژه اگر چربی اضافی در ناحیه دور کمر داشته باشید. در ادامه قصد داریم به بررسی برخی از مهمترین عوارض چاقی و اضافهوزن بپردازیم:
دیابت نوع ۲
دیابت نوع ۲ زمانی رخ میدهد که قند خون بیش از حد بالا رود و اغلب با اضافهوزن یا چاقی همراه است. این بیماری میتواند باعث مشکلاتی مانند بیماریهای قلبی ، کلیوی، سکته مغزی ،مشکلات چشمی و آسیب عصبی شود.
بیشتر بخوانیم:
چاقی و دیابت: ارتباطی پیچیده و دوطرفه
فشار خون بالا
فشار خون بالا میتواند به قلب فشار وارد کند، به رگهای خونی آسیب بزند و خطر حمله قلبی، سکته مغزی، بیماری کلیوی و مرگ را افزایش دهد. کاهش وزن به اندازهای که شاخص توده بدنی (BMI) در محدوده سالم قرار گیرد، ممکن است فشار خون بالا را کاهش داده و از بروز یا تشدید مشکلات مرتبط جلوگیری کند یا آنها را کنترل نماید.
بیماری قلبی
بیماری قلبی به مجموعهای از مشکلات سلامتی گفته میشود که قلب را تحت تأثیر قرار میدهند، مانند حمله قلبی، نارسایی قلبی، آنژین صدری یا ریتم غیرطبیعی قلب. داشتن اضافه وزن یا چاقی، خطر ابتلا به بیماریهایی را که میتوانند منجر به بیماری قلبی شوند (مانند فشار خون بالا، کلسترول خون بالا و قند خون بالا) افزایش میدهد.
سکته مغزی
سکته مغزی هنگامی رخ میدهد که یک رگ خونی در مغز یا گردن مسدود یا پاره شود و خونرسانی به بخشی از مغز مختل شود. سکته مغزی میتواند به بافت مغز آسیب زده و باعث اختلال در گفتار یا حرکت بدن شود. اضافهوزن و چاقی، فشار خون را افزایش میدهند و این فشار خون بالا عامل اصلی سکته مغزی است!
بیماریهای کبد چرب
بیماریهای کبد چرب زمانی ایجاد میشوند که چربی در کبد تجمع می یابد و میتوانند منجر به آسیب شدید کبد، سیروز یا حتی نارسایی کبد شوند. این بیماریها در افرادی با اضافهوزن یا چاقی به صورت یک عارضه دیده میشوند. همچنین افراد دارای مقاومت به انسولین، چربی خون غیرطبیعی، سندرم متابولیک، دیابت نوع ۲ یا ژنهای خاص نیز ممکن است به این بیماریها مبتلا شوند.
برخی از سرطانها
سرطان مجموعهای از بیماریهایی است که در آن بعضی از سلولهای بدن بهطور غیرطبیعی یا خارج از کنترل رشد میکنند و گاهی به بخشهای دیگر بدن گسترش مییابند. اضافهوزن و چاقی ممکن است خطر ابتلا به برخی سرطانها را افزایش دهند.
آپنه خواب (وقفه تنفسی هنگام خواب)
آپنه خواب یک مشکل شایع است که در حین خواب رخ میدهد. در این حالت، مسیر هوایی فوقانی مسدود شده و تنفس نامنظم یا حتی برای مدت کوتاهی متوقف میشود. آپنه خواب درماننشده میتواند خطر ابتلا به بسیاری از بیماری ها از جمله بیماریهای قلبی و دیابت را افزایش دهد.
چاقی عامل شایع این مشکل در بزرگسالان است، زیرا چربی اضافی گردن مسیر هوایی را تنگ میکند و باعث دشواری تنفس یا خروپف میشود.
آسم
آسم یک بیماری مزمن است که مجاری هوایی ریهها را تحت تأثیر قرار میدهد. مجاری هوایی مسیرهایی هستند که هوا را به داخل و خارج ریهها منتقل میکنند. در آسم، این مجاری گاهی ملتهب و تنگ میشوند و باعث خسخس، سرفه یا احساس تنگی در قفسه سینه میشوند. چاقی خطر ابتلا به آسم، شدت علائم و دشواری مدیریت آن را افزایش میدهد.
آرتروز یا استئوآرتریت
آرتروز یا استئوآرتریت یک بیماری شایع و طولانیمدت است که باعث درد، تورم، خشکی و کاهش حرکت مفاصل میشود. چاقی یکی از عوامل اصلی ابتلا به استئوآرتریت در زانو، لگن و مچ پا است. اضافهوزن فشار بیشتری به مفاصل و غضروفها وارد کرده و سطح مواد التهابی در خون را افزایش میدهد. کاهش وزن میتواند فشار روی مفاصل و التهاب بدن را کاهش دهد و علائم استئوآرتریت را بهبود بخشد.
بیماریهای کیسه صفرا و پانکراس
ابتلا به بیماریهای کیسه صفرا مانند سنگ صفرا و التهاب کیسه صفرا نیز یکی دیگر از عوارض چاقی است. چرا که سطح کلسترول صفرا بالا رفته و کیسه صفرا ممکن است به درستی کار نکند. چاقی همچنین ریسک التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) را افزایش میدهد.
بیماری کلیه
بیماری کلیه به معنای آسیب دیدن کلیههاست که دیگر نمیتوانند خون را بهدرستی فیلتر کنند. چاقی خطر ابتلا به دیابت و فشار خون بالا را افزایش میدهد که شایعترین عوامل بیماری مزمن کلیه (CKD) هستند. حتی بدون دیابت یا فشار خون بالا، چاقی میتواند خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه را افزایش دهد و پیشرفت آن را تسریع کند.
مشکلات بارداری
اضافهوزن و چاقی میتوانند خطر بروز مشکلات سلامتی در دوران بارداری را افزایش دهند. زنان باردار چاق ممکن است در معرض دیابت بارداری، فشار خون بالا در بارداری، نیاز به سزارین و عوارض جراحی و بیهوشی قرار بگیرند. همچنین چاقی و یا افزایش وزن زیاد در طول بارداری میتواند برای نوزاد هم موجب افزایش ریسک تولد با وزن بیش از حد و ابتلا به بیماریهای مزمن مانند دیابت نوع ۲، چاقی، بیماری قلبی و آسم در بزرگسالی گردد.
مشکلات سلامت روان
چاقی علاوه بر افزایش خطر مشکلات جسمانی، میتواند سلامت روان را نیز تحت تأثیر قرار دهد و ریسک استرس طولانیمدت، مشکلات مربوط به تصویر ذهنی از بدن ، کاهش اعتماد به نفس، افسردگی و اختلالات خوردن را به عنوان عوارض مرتبط با خود افزایش دهد.
جمعبندی
چاقی یک بیماری مزمن و چندعاملی است که مصرف مواد غذایی نامناسب، جذب بیش از حد کالری، کافی نبودن تحرک و همچنین ژنتیک میتواند از دلایل بروز آن باشد. فرد دارای اضافهوزن و چاقی در معرض بیماریها و پیامدهای بسیاری قرار میگیرد که مهمترین آنها در این محتوا ذکر و بررسی شد.
در پایان چنانچه تحت درمان با داروهای ضدچاقی نوونوردیسک هستید یا بهتازگی این داروها برای شما تجویز شده است، خوب است که با مراجعه به بخش داروهای نوونوردیسک، دانش خود را نسبت به این داروها بهبود بخشید.
